Als Sustainability Consultant bij Aveco de Bondt heb ik bedrijven geholpen om hun duurzaamheidsambities te formuleren en deze ambities om te zetten in concrete acties. Dit vraagt niet alleen om betaalbare technische oplossingen, maar vooral ook om een fundamentele verandering in gedrag, zowel binnen het bedrijf zelf als door de hele keten heen. In dit artikel ga ik dieper in op de uitdagingen, voordelen en noodzakelijke gedragsveranderingen voor het bevorderen van duurzaam ondernemen in de bouwsector.

Winst versus waarde

Tijdens mijn werk met verschillende bedrijven kom ik vaak dezelfde uitdaging tegen: hoe creëer je waarde binnen een circulair bedrijfsmodel? Bedrijven zijn in eerste instantie vaak terughoudend om te investeren in duurzaamheid als de voordelen niet direct binnen hun eigen organisatie zichtbaar zijn.

Neem de bouwsector als voorbeeld. Een bedrijf kan investeren in duurzame bouwmethoden die de operationele kosten voor toekomstige bewoners verlagen. Echter, als het bedrijf zelf niet profiteert van deze besparingen, wordt het moeilijk om de investering te rechtvaardigen. Dit creëert een kloof tussen de duurzame inspanningen van een bedrijf en de uiteindelijke voordelen, die vaak bij een andere partij in de keten terechtkomen.

Bovendien zijn de initiële kosten van duurzame materialen en bouwmethoden vaak hoger. Aannemers worden vaak beoordeeld op hun vermogen om de bouwkosten laag te houden, waardoor duurzaamheid soms wordt gezien als een luxe die men zich niet kan veroorloven.

Wat levert een circulair bedrijfsmodel op?

Hoewel de uitdagingen aanzienlijk zijn, biedt de overstap van een lineair naar een circulair bedrijfsmodel veel voordelen. Een belangrijk voordeel is dat bedrijven die deze stap maken beter voorbereid zijn op de toenemende vraag naar circulaire producten en ketenpartners. Ook toekomstige wet- en regelgeving richten zich steeds meer op verduurzaming, lagere milieu-impact, en hogere circulariteit. Bedrijven die nu verduurzamen, kunnen dit in hun eigen tempo doen. Zodra strengere wetgeving van kracht wordt, zullen achterblijvers zich versneld moeten aanpassen om überhaupt nog aan aanbestedingen te kunnen voldoen, wat gepaard kan gaan met aanzienlijk hogere kosten.

Daarnaast kunnen bedrijven die nu verduurzamen ook inspelen op de behoeften van de “duurzame koplopers” in de markt: klanten die intrinsiek gemotiveerd zijn en bereid zijn meer te betalen voor duurzame producten. Hierdoor kunnen deze bedrijven als eerste voldoen aan deze vraag en nieuwe zakelijke kansen creëren.

Gegeven de recente geopolitieke ontwikkelingen wordt het steeds belangrijker om over robuuste toeleveringsketens te beschikken. In 2021 kwam 25% van de gasvoorziening in Nederland onder druk te staan. Dit aandeel moest in korte tijd worden afgebouwd, wat gepaard ging met hoge kosten. Een constant blijvende vraag met een lager aanbod leidde tot prijsstijgingen. Een ander voorbeeld van onze internationale afhankelijkheid is de verstoring van de toeleveringsketen door de COVID-19-lockdowns in 2020 en 2021. Productie en import lagen stil, containers strandden wereldwijd, wat leidde tot lange levertijden en hoge transportkosten.

De transitie van lineair naar circulair bouwen stelt bedrijven in staat om steeds meer bouwproducten na de demontage van een gebouw te hergebruiken of te recyclen. Hierdoor kunnen bedrijven een steeds groter deel van de benodigde materialen voor toekomstige projecten verkrijgen uit bestaand circulair vastgoed, zonder afhankelijk te zijn van andere landen. Zo draagt een circulair bedrijfsmodel ook bij aan de financiële risicobeheersing van de onderneming.

De sleutel tot circulair bouwen

Om circulair bouwen succesvol te maken, is het essentieel dat bedrijven hun huidige businessmodellen kritisch evalueren en in gesprek gaan met leveranciers en partners. Een herdefiniëring van rollen en herverdeling van budgetten en marges binnen de keten is nodig om echt te kunnen verduurzamen. De sleutel tot circulariteit in de bouw is dat er gebouwd wordt wat er (circulair) ontworpen en ontwikkeld is. Het is ontzettend belangrijk dat architecten en ontwikkelaars al vroeg in het ontwerpproces rekening houden met materialisatie en losmaakbaarheid.

Deze verandering beïnvloedt ook de werkwijze van andere bedrijven in de keten en vereist een nieuwe kijk op de toegevoegde waarde die zij kunnen leveren. Het gaat niet alleen om efficiënt werken; het gaat ook om de vraag hoe je als bedrijf kunt bijdragen aan een circulaire economie en of je bereid bent je processen hierop aan te passen.

Gedragsverandering: het belang van ondersteuning

Gedragsverandering is vaak een van de grootste uitdagingen bij de implementatie van duurzaamheid en is zonder de steun van het management vrijwel onhaalbaar. Als een projectmanager bijvoorbeeld handelt volgens de duurzaamheidsvisie die met de directie is besproken, moet deze ook de nodige steun krijgen wanneer er in projecten extra investeringen nodig zijn. Gebeurt dit niet, dan ondermijnt dat de geloofwaardigheid van de organisatie en ontmoedigt het werknemers om duurzame keuzes te maken.

Daarnaast is het belangrijk dat werknemers begrijpen waarom duurzaamheid belangrijk is, zowel voor henzelf als voor hun organisatie. Is het in één zin uit te leggen? Dit kan betrekking hebben op objectieve redenen, zoals kostenbesparing of marktpositionering, maar ook op meer subjectieve motivaties, zoals het positieve gevoel dat ontstaat door een duurzame bijdrage te leveren of een gedeelde drijfveer binnen het team. Als werknemers deze redenen niet kunnen benoemen, is de basis voor gedragsverandering wankel.

De uitdagingen van de bouwsector

De bouwsector staat bekend als een conservatieve sector als het gaat om het omarmen van circulaire principes. Door mijn werk in deze sector begrijp ik waarom. Voor een consultancybedrijf met een gehuurd kantoor en 50 computers is het duurzaamheidsvraagstuk relatief eenvoudig: je bespreekt een duurzaam energiecontract met de verhuurder, leaset elektrische auto’s, stimuleert thuiswerken en koopt duurzaam in. In de bouwsector zijn de uitdagingen en investeringen in duurzaamheid echter veel complexer en omvangrijker. Circulariteit in de bouw draait om het bouwen, onderhouden, en demonteren van gebouwen en infrastructurele werken, en het hergebruiken of recyclen van materialen na demontage. Dit proces strekt zich uit over meerdere decennia, vergt grote investeringen, en omvat talloze belangen die in een complexe keten op elkaar afgestemd moeten worden. Zonder de steeds scherper wordende (inter)nationale wet- en regelgeving uit het oog te verliezen.

Madaster: de katalysator voor versnelde gedragsverandering

Madaster speelt een belangrijke rol in het veranderen van het gedrag van ondernemers richting duurzaamheid. Het platform biedt bedrijven de tools om hun bouwprojecten op duurzaamheid te monitoren en te optimaliseren. Madaster maakt duurzaamheid concreet en inzichtelijk door bedrijven te laten zien hoe ontwerp- en bouwkeuzes invloed hebben op milieuscores zoals embodied carbon en losmaakbaarheid. Duurzame keuzes maken wordt zo een stuk eenvoudiger. Bovendien verbindt Madaster verschillende actoren binnen de bouwketen, waardoor duurzame keuzes en hun implicaties vroegtijdig met alle relevante partijen besproken kunnen worden.

Het unieke van Madaster is dat het de hele bouwketen aan tafel krijgt zodat niemand voor verrassingen komt te staan, en er daadwerkelijk gebouwd wordt wat ontworpen is.

Bram Orsel

Bram.orsel@madaster.com

+31 0623721380