HOOFDROL FISCALE INNOVATIE BIJ CIRCULAIR BOUWEN

Auteur: Peter Gersen, Vice-President The Ex’tax Project

De bouwsector draagt in Nederland voor ruim 40% bij aan het grondstofverbruik en de afvalstromen. Daarmee speelt deze sector een grote rol in de transitie naar circulair bouwen. Maar vaak blijkt in de praktijk dat circulair bouwen binnen het huidige belastingsysteem niet concurrerend kan zijn met de traditionele, lineaire bouw.
Met name de hoge kosten van arbeid brengen circulaire bouwers, die werken met hoogwaardig gebruikt materiaal, in het nadeel ten opzichte van bouwers die materialen van nieuwe en niet hernieuwbare grondstoffen toepassen. Tegelijkertijd zijn de zogenaamde ‘grijze’ kosten, zoals CO2-uitstoot en uitputting van grondstoffen, niet opgenomen in de prijs van traditionele bouw en daarmee te goedkoop.
Conclusie: met de huidige fiscale regelgeving kan circulair bouwen onmogelijk concurreren met traditioneel bouwen en worden de circulaire doelen niet gehaald. Oplossing: een geleidelijke verschuiving van belastingen van arbeid naar gebruik van natuurlijke hulpbronnen.

THE EX’TAX PROJECT

De Nederlandse denktank The Ex’tax Project Foundation onderzoekt al sinds 2009 de rol van fiscale innovatie voor de inclusieve circulaire economie. De stichting heeft een stevig trackrecord en diverse casestudies gepubliceerd die aantonen hoe de Ex’tax principes (verschuiving van lasten van arbeid naar verbruik van natuurlijke hulpbronnen) in de praktijk gebracht kunnen worden en wat de effecten zijn in Nederland (publicatie in 2014), de Europese unie (2016), Finland (2018) en Bangladesh (2019). Daarmee is de technische en economische levensvatbaarheid van de principes onderbouwd. Deze studies hebben ertoe geleid dat de stichting in binnen- en buitenland wordt beschouwd als een expertisecentrum op deze thematiek. In Nederland werkt Ex’tax nauw samen met een groot aantal maatschappelijke organisaties en is sparringpartner voor ministeries en politieke partijen.

In 2020 werkten een aantal circulaire bouwondernemingen samen met The Ex’tax Foundation, om de nodige belastinghervorming onder de aandacht van de bouwsector te brengen. Ze stelden het Manifest Belastinghervorming voor de Circulaire Bouweconomie op, dat inmiddels ruim 400 keer is ondertekend, namens tenminste 120 bedrijven.

NIEUW ONDERZOEK

In 2020 startte, met steun van de Goldschmeding Foundation, een nieuw onderzoeksproject ‘Op weg naar een circulair belastingstelsel 2020-2030’. Het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met Deloitte, PwC, EY en ABN AMRO. Het doel is om de Nederlandse en uiteindelijk ook de Europese politiek te voorzien van potentiële beleidsopties en een analyse van de effecten, zodat consistent beleid kan worden gevoerd om de diverse doelen te halen.